jueves, 15 de mayo de 2008

Aberriaren alde (eta kontra) saiakerari kritika

Saizarbitoriak hain sakonki idatzitako narrazio hau komentatzen hasteko, hari buruz nuen aurreiritziari ezin diot itzuri. Izan ere, obra hau irakurri baino lehen Berriro igo nauzu, Ehun metro eta Gorde nazazu lurpean irakurri nituen eta, azkena salbu, apika, Saizarbitoriaren estiloak nekatzen ninduela uste nuen. Nahiko pisutsu egiten zitzaizkidan haren esaldi luze eta koma tarteko xehetasun ugariak. Baina orduan, zergatik aukeratu nuen liburu hau kritika on bat egiteko helburuarekin? Jadanik ezagutzen nuelako eta jakin-mina nuelako, oraingoan Saizarbitoriak zeren gainean hain luze hitz egingo zidan. Gauza da, gainera, irakurtzen dudan lehen saiakera dela honakoa, eta ez nekien zer aurkitu behar nuen hartan. Horregatik guztiagatik, harridura puntu batekin geratu naiz liburua irakurtzen amaitzean, oraingoan oso gustura irakurri baitut.

Oraingoan, harrigarri iruditzen zaidan zera gertatu zait, idazleak askotan neuk pentsatutakoa azaltzen duela, gogoan daukadana irakurriko balu bezala. Agian horregatik gustatu zait hainbeste, baina batez ere burutik pasatzen zaion guztia hain ongi azaltzeko ahalmena duelako, nik ez bezala. Nire ustez, oso ongi egituratutako saiakera dugu hau, nahiz eta ezin dudan besterekin konparatu, eta irakurleak erabat jakin dezake autoreak uste duen guztia.

Dena den, oso nabaria dena, eta kontakizun osoan mantentzen dena da Saizarbitoriak bere burua justifikatu baina batez ere kritikatzeko egiten duen saioa. Behin eta berriz “kontrakritika” horiekin topatzen gara, eta agian horrek idazleak helarazi nahi digun benetako mezua oztopatzen du. Hala eta guztiz ere, pertsonalki, oso identifikaturik sentitu naiz joera horrekin, nire hausnartzeko erara asko hurbiltzen baita.

Bestalde, harriturik utzi nauen kontu bat izenburuarena da. Aitortu beharra daukat oso erakargarri gertatzen zaidan izenburua dela Aberriaren alde (eta kontra), polemika bilatuko balu bezala agertzen baitzaigu liburuaren azalean, desafio bat bota edo norberaren iritzia kolokan jartzeko helburua erakutsiko balu bezala. Baina ez da hori harritu nauena, baizik eta izenburuaren eta barneko funtsaren arteko aldea. Ez zait iruditzen erabat aberriari buruz ari denik saiakera honetan, baizik eta aberria osatzen duen kulturari buruz, hizkuntza eta literaturari buruz, batez ere. Izan daiteke xede politikoa duen saiakera topatu nahi eta horren ordez hausnarketa kulturala aurkitu izana, baina dena den, baliagarri suertatu zaidan liburua atzeman dudala oraingoan.

Amaitzeko, Saizarbitoriaren alabari aurpegia atera nahi nioke, eta harekin batera euskaraz bizitzen saiatzen diren guztioi, non edo non frustragarriago bada ere eta edozein hizkuntzaren patrimonializazioren gainetik. Zergatik baiko mutikoaren defentsan ere agertuko naiz, zaharkiturik dauden zenbait joera kontserbadorek euskara garatzen utz dezaten, datozenek ere esan behar asko daukatelako. Eta nahiz eta maite zaitut eta te quiero hitzek esanahi ezberdina izan, espero dezagun euskararen futuro eta etorkizunaren arte ulermena laster gertatzea.

miércoles, 14 de mayo de 2008

Euskararen arazoa

Donostian behintzat, "maite zaitut" edo "te quiero" hitzek ez dute esanahi erabat bera; eta beren harremanetan, biak erabiltzen dituzten bikoteek ez dute erabilera kapritxozkoa edo aleatorioa egiten, zirkunstantzia bakoitzak baitu bere hizkuntza. Horregatik, maitasunaz ari denean ere, euskal idazleak ezin du, besterik gabe "euskararen arazoa ahantziz" idatzi.

R. Saizarbitoria

Tuning

Dándole vueltas, y sobre todo porque desde hace una temporada lo llevo leyendo por todas partes, me parece que debería desahogarme sobre el tema. No me parece bien que los símbolos (por llamarle de alguna manera, más que nada) que antes querían decir algo, por insignificante que sea, ahora sean utilizados sin saber qué son y a la ligera. Y no me refiero sólo a los palestinos, las camisetas de grupos de rock de hace unas décadas o las All Star. Me refiero, por ejemplo, a eso de ir el día de Navidad o el de Santa Ageda o el de Santo Tomás o el que sea con la saia y la falda por la cadera, la sudadera negra de Bershka y no llevar albarcas sino botas de monte cubiertas por unos calentadores negros, que así queda más borroka. Eso de coger algo tradicional y que siempre se ha hecho de una manera y tunearlo tan vilmente me parece estúpido. No creo que las mujeres que trabajaban casi día y noche en el caserío llevaran pantys blancos porque la media de lana y la albarca les molestaran, pero menos todavía que fueran enseñando el hombligo para que los demás vieran lo buenas que están manteniendo, eso sí, ese origen vasco del que tanto nos enorgullecemos.
Sé que todo esto suena retrógrado y tradicionalista, dos cosas que no me gustaría reflejar, pero hay cosas que me dan pena. No hace falta llevar piercings para hacerse ver más punkie, ni botas de monte para que vean lo "euskaldun" (entre unas grandiosas comillas, porque hay que ver lo que hay por ahí) que eres, porque no tiene sentido. No soy la más indicada para decir esto, porque hubo un tiempo en el que me importaba que los demás se percataran, nada más verme, de que tenía cierta ideología. Pero ahora me doy cuenta de que estaba equivocada, cosa que no han hecho algunos, aun teniendo cumplidos unos añicos, ya. Hay que ver.

Zergatibai

"Dena esaterako, iruditzen zait, onerako eso txarrerako, euskararen etorkizuna Zergatik baiko mutikoari loturik dagoela, eta hobe genuke, Koldo Izagirrek egin zuen bezala, maitasunez inguratzen bagatzaizkio."

Ramon Saizarbitoria